Na pograniczu Wyżyny Śląskiej i Wyżyny Olkuskiej znajduje się największa polska pustynia. Na długość, Pustynia Błędowska ciągnie się przez 10 km, a na szerokość 4 km. To niewiele w porównaniu z Saharą, ale nasza rodzina pustynia również robi wrażenie. Pokryta jest warstwą piasku o grubości 40 metrów. Miejscami dochodzi nawet do 70 metrów.
Jak powstała Pustynia Błędowska?
Według legend pustynia stworzona została przez diabła, który strzegł srebra w tamtejszych podziemiach. Zobaczywszy, że człowiek zaczął jego eksploatację, diabeł zasypał kopalnie tonami piasku. Ale przyjrzyjmy się faktom. Do powstania Pustyni Błędowskiej przyczynił się zarówno człowiek, jak i natura. W epoce lodowcowej kolejne lądolody nasuwały się na dzisiejszy teren Wyżyny Śląskiej i Małopolskiej, dostarczając tym samym kolejne porcje piasku i żwiru. Wraz z końcem zlodowaceń, lód wycofał się, a pokłady piasku i żwiru pozostały. Przez wiele tysiącleci woda z topniejącego lądolodu oraz wiatr nie sprzyjały powstawaniu na tym terenie roślinności. Z czasem jednak klimat ustabilizował się, a dzisiejsza Pustynia Błędowska zarosła gęstym lasem. I pewnie pozostałby do dziś, gdyby nie działalność człowieka.
Od XIII wieku w okolicach pustyni powstawały kopalnie srebra i ołowiu. Do ich powstawania potrzebne były duże ilości drewna, które miało wzmacniać szyby kopalne. Rozpoczęto więc wycinkę drzew, a pobór wody stopniowo obniżał poziom wód gruntowych. Podłoże zostało wyjałowione i rozpoczął się proces pustynnienia. Późniejsza historia Pustyni Błędowskiej również nie sprzyjała powstawaniu na jej terenie roślinności. W czasie wojen światowych oraz w okresie międzywojennym teren ten wykorzystywany był jako poligon wojskowy. Tu bataliony ćwiczyły manewry w czasie I wojny światowej, piechota prowadziła ćwiczenia w okresie międzywojennym, a w czasie II wojny światowej pustynia służyła jako poligon dla
niemieckich lotników. Do dziś, część pustyni stanowi poligon wojskowy dla wojsk spadochronowych.
Po wojnie część pustyni zaorano i zasadzono na niej drzewa, głównie wierzbę i sosnę. Wraz z podnoszeniem się wód gruntowych, teren zaczął stopniowo zarastać tak, że część południowa pustyni całkowicie zarosła gęstym lasem. Wraz z początkiem XXI zaczęto powoli karczować drzewa, aby przywrócić tym terenom pustynny charakter. Co ciekawe, jeszcze do niedawna na Pustyni Błędowskiej można było napotkać na zjawiska, jakie występują np. na Saharze – fata morgany czy burze piaskowe, oraz wydmy.
Pustynia Błędowska – punkty widokowe
Wzgórze Czubatk
Lokalizacja GPS
Miejsce widokowy mieści się w Kluczach, na wzgórzu Czubatka. Można tam dotrzeć pieszo lub dojechać
samochodem. Dojazd do Pustyni Błędowskiej oznakowany jest tabliczkami z napisem Czubatka – Pustynia Błędowska. Miejsce to jest szczególnie popularne wieczorem. Na miejscu jest duży parking i taras widokowy oraz altanki. Z Czubatki można przejść do samej pustyni, korzystając ze szlaku żółtego.
Wzgórze Dąbrówka
Lokalizacja GPS
Punkt mieści się w miejscowości Chechło na wzgórzu Dąbrówka. Dojazd do pustyni oznakowany jest brązowymi tabliczkami z napisem „Pustynia Błędowska”.
Róża Wiatrów
Lokalizacja GPS
Do punktu można dojechać z drogi łączącej Klucze i Hutki. Obok platformy widokowej stanął kompleks altan, podestów oraz molo, a także tablice z informacjami o bogactwie przyrodniczym pustyni.
Obiekt jest punktem startowym dla istniejących już ścieżek edukacyjnych
