Wydawać by się mogło, że kamieniołom Zachełmie w Zagnańsku nie różni się niczym od innych kamieniołomów. Ot kupa kamieni. Jednak o Zachełmiu zrobiło się głośno, gdy w 2010 roku pojawił się artykuł w prestiżowym magazynie naukowym „Nature”. Wszystko za sprawą znalezionych w Zagnańsku śladów tetrapoda. Czym on był i dlaczego jest tak ważny?
Pamiętacie z lekcji geografii, że życie w prastarym świecie najpierw pojawiło się w wodzie i potem wyszło na ląd? Zaskakująca informacja jest taka, że owe życie wyszło na ląd … pod Kielcami. Kamieniołom Zachełmie, podobnie zresztą jak znaczna część Polski, około 400 mln lat temu znajdował się na dnie płytkiego, ciepłego morza. W czasie potężnych odpływów odkrywał się mulasty brzeg.
Miejscem takim był właśnie dzisiejszy Zagnańsk (który swoją drogą leżał na równiku:). Pewnego pięknego dnia, pierwszy w historii czworonóg wyszedł z wody i pojawił się na tutejszych plażach. Był to tzw. tetrapod podobny do dzisiejszej salamandry. Tylko bardziej utyty 🙂 Od niego wzięło się wszelkie życie na lądzie.
W czasie odpływów powierzchnia wysychała i stawała się twarda jak kamień, a wraz z nią wysychały ślady, które zachowały się do dziś! Dla naukowców więc, data pojawienia się życia na lądzie przesunęła się z 18 mln lat (jak wcześniej sądzono) na 395 mln lat.
Zachełmie – tropy tetrapoda
A teraz zła informacja. W Zachełmiu tropy tetrapoda były tak potężną sensacją, że zabezpieczono je i przeniesiono w bezpieczne miejsce. Zatem tych oryginalnych tam nie znajdziecie. Tuż za tablicą informacyjną znajduje się skała, na której widać podobne ślady, choć mocno trzeba się przyjrzeć. Naukowcy jednak nadal nie są pewni, czy i one należą do tetrapoda. Czy zatem warto odwiedzić Zachełmie i tropy tetrapoda? Jeśli mielibyście jechać tam specjalnie 100, czy więcej kilometrów, to nie. Chyba, że jesteście pasjonatami paleontologii. Jeśli natomiast jesteście w Kielcach, do kamieniołomu Zachełmie macie 18 km, więc warto tam podjechać. Zwłaszcza że w kieleckim Centrum Geoedukacji w Wietrzni dowiecie się trochę o tetrapodzie.
Kamieniołom Zachełmie parking. Jak dojechać?
Kamieniołom Zachełmie parkingu jako takiego nie ma. Jest za to wyjeżdżone przez auta pobocze, przy którym może stanąć kilka aut. Tam też jest znak informujący, w którą stronę należy iść do kamieniołomu.
Współrzędne parkingu: 50°58’14.141″N, 20°41’20.195″E
Po zostawieniu auta musicie iść szutrową ścieżką około 5-10 minut, aby ujrzeć ściany kamieniołomu. Ślady tetrapoda znajdziecie kierując się w lewą stronę. Są za tablicą informacyjną na płaskiej i lekko pochyłej skale.
Zobacz też: Gagaty Sołtykowskie – ślady dinozaurów. Jak dojechać i czy warto?
Kamieniołom Zachełmie jest jednym z punktów weekendowej geowycieczki z naszego nowego, interaktywnego przewodnika. „Tajemnicza geo Polska” to e-book, który przeniesie was w czasie do Polski sprzed milionów lat.